Czym jest kryzys psychiczny?
Jest to stan utraty równowagi emocjonalnej, który sprawia, że osoba nie jest w stanie skorzystać z dotychczas stosowanych metod radzenia sobie z trudnościami, lub też poprzednie sposoby radzenia sobie, w obecnej sytuacji już nie działają. Istotą kryzysu jest poczucie, że sytuacja, w której znajduje się dana osoba przerasta jej możliwości.
Może się wydawać, że kryzys psychiczny jest czymś, co dotyczy tylko niektórych, stereotypowo tych, którzy „są słabsi” bądź „nie radzą sobie z problemami”. Badania pokazują jednak, że co czwarta osoba doświadczyła w przeszłości, doświadcza aktualnie lub kiedyś w przyszłości doświadczy kryzysu psychicznego.
Co może spowodować kryzys?
Kryzysy mogą być związane z:
- konkretną sytuacją (nagła śmierć kogoś bliskiego, informacja o ciężkich chorobie, rozstanie z partnerem, porażka na studiach
- momentem życia, tzw. kryzysy rozwojowe (rozpoczęcie studiów niosące nowe wyzwania, przejście na emeryturę, wyprowadzenie się dzieci z domu)
- treścią życia, tzw. kryzysy egzystencjalne (pytania o sens, lęk przed śmiercią)
- możemy też wyróżnić kryzysy chroniczne, powstają w efekcie nierozwiązanego od dłuższego czasu problemu, nagromadzenia spraw i napięć.
Czy kryzys oznacza słabość?
Kryzys nie jest czymś zależnym od osoby, która go doświadcza, pojawia się w efekcie przeciążenia psychiki. Prawem ludzkim jest mieć granice, układ nerwowy także ma swoje granice i nie ma to nic wspólnego z siłą, czy słabością danej osoby. Kryzys może się pojawić tak, jak każda inna trudność, czy choroba, nie pyta o zgodę na to, czy może przyjść, po prostu się pojawia, kiedy dochodzi do przeciążenia.
Jak rozpoznać kryzys?
Podczas kryzysu mogą pojawić się:
- trudne emocje (lęk, poczucie zagrożenia, frustracja z powodu tego, że dotychczas działające sposoby radzenia sobie tym razem nie działają, rozpacz, poczucie braku kontroli, braku wpływu
- wyczerpanie
- chaos myśli
- drażliwość
- izolowanie się od otoczenia
Co zrobić w sytuacji kryzysu?
Kryzys jest sytuacją wobec której nie powinno się pozostać biernym. Nie istnieje jednak jeden, zawsze i na każdego działający sposób na wyjście z kryzysu- ludzie są różni, doświadczają różnych kryzysów, w różny sposób). Warto pamiętać, że nie każdy kryzys wymaga wsparcia psychologa, psychoterapeuty czy lekarza psychiatry, jednocześnie nie zamykając się również na takie formy wsparcia. Po specjalistę zawsze warto sięgnąć wtedy, gdy moje sposoby i pomysły na wyjście z kryzysu nie zadziałały. Spojrzenia na sytuację z kimś z zewnątrz może wnieść nową, cenną perspektywę.
Jak wesprzeć bliską osobę w kryzysie?
Ważne jest:
- okazywanie empatii, uwagi, życzliwości
- aktywne słuchanie (kiedy ktoś może opowiedzieć o tym, co trudne, to przynosi ulgę)
- unikanie oceny i porównywania historii, o których słyszę do innych (to może wprowadzić osobę w kryzysie w stan poczucia porażki i poczucia winy)
- jeśli sytuacja tego wymaga, pomoc w umówieniu wizyty u specjalisty
Czy kryzys może przynieść coś dobrego?
Kryzys jest zawsze momentem bólu i cierpienia. Może być także momentem przemyślenia swojego życia dla osoby, która go doświadcza i zadania sobie ważnych pytań o to: czego chce, co jest dla niej ważne, czy chciałaby coś zmienić w swoim życiu? Kryzys może być swego rodzaju momentem resetu i rozpoczęcia pewnych spraw w życiu od nowa, na nowych zasadach.
Opracowanie: mgr Paulina Jagodzińska
